Gdańsk, Gdynia, Sopot
Jak zrobić zastrzyk domięśniowy
Iniekcje domięśniowe
Prezentujemy film oraz informacje o tym jak powinno się wykonywać zastrzyk domięśniowy. Oprócz zastrzyków domięśniowych wyróżniamy jeszcze zastrzyki pod i śródskórne oraz dożylne, jednak najczęściej wykonywane są iniekcje domięśniowe. Zastrzyki są popularną formą podawania leków, które dzięki ominięciu przewodu pokarmowego zazwyczaj działają szybciej i efektywniej niż np. tabletki (np. zastrzyk antykoncepcyjny). Zawarte tutaj informacje przeznaczone są dla Pacjentów, aby wiedzieli, na czym polega zastrzyk domięśniowy oraz jak wykonują go profesjonaliści. Jeżeli obawiasz się zastrzyków, które przepisał Ci lekarz ten film pomoże Ci przełamać strach związany z zabiegiem. Pamiętaj żeby nie robić zastrzyku, jeżeli nie posiadasz przeszkolenia medycznego, gdyż źle wykonany zastrzyk może stanowić zagrożenia dla zdrowia i życia. Zastrzyk wykonany przez profesjonalistę jest praktycznie bezbolesny i minimalizuje ryzyko wystąpienia potencjalnych powikłań. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości związane z zastrzykami skonsultuj się z pielęgniarką lub lekarzem.
Jak wykonać zastrzyk?
Do wykonania zastrzyku wykorzystywany jest tylko sterylny sprzęt jednorazowego użytku, taki jak: igła i strzykawka, środek dezynfekujący, rękawiczki, gaza. Potrzebny jest również pojemnik na zużyte materiały medyczne. Osoba wykonująca zastrzyk powinna też dysponować zestawem przeciwwstrząsowym– w razie gdyby u pacjenta wystąpiła nieoczekiwana reakcja alergiczna na podawany lek. Przed przystąpieniem do wykonywania zastrzyku należy przeprowadzić wywiad z pacjentem aby upewnić się, że nie występują przeciwskazania do podania określonego leku. Następnie trzeba sprawdzić stan ampułki z lekiem. Profesjonalista zadba również o komfort pacjenta np. zasugeruje wygodną dla niego pozycję oraz poinformuje go o tym jak będzie przebiegał zabieg. Wykonując zastrzyk należy zachować zasady aseptyki– umyć i zdezynfekować ręce, założyć rękawiczki i zdezynfekować miejsce wkłucia. Do zrobienia zastrzyku domięśniowego można wykorzystać np. mięsień ramienny, mięsień obszerny boczny albo poprzeczny uda jednak najczęściej iniekcje domięśniowe wykonuje się w mięsień pośladkowy wielki, który ze względu na swoją wielkość oraz ukrwienie zapewnia optymalną dystrybucję i absorpcję podawanej substancji. Większy mięsień pozwala również na aplikację większej objętości leku. Domięśniowo nie powinno się podawać więcej niż 5 ml substancji, większe objętości należy podawać dożylnie. Zastrzyk w pośladek wykonuje się w górną zewnętrzną ćwiartkę mięśnia (w celu ominięcia nerwów, Rysunek 1), wbijając igłę prostopadle do pośladka (Rysunek 2). Następnie przeprowadza się próbę aspiracji aby upewnić się, że igła nie trafiła w naczynie krwionośne. Powolne wciskanie tłoka strzykawki minimalizuje dolegliwości bólowe pacjenta, u dzieci można zastosować maści lub plastry znieczulające miejsce wkłucia. Po podaniu całego płynu warto chwilę zaczekać przed wyciągnięciem igły, ogranicza to wyciek leku z miejsca wkłucia. Ze względu na ograniczoną widoczność i zasięg miejsca wkłucia samodzielne wykonanie na sobie zastrzyku domięśniowego jest bardzo trudne nawet dla profesjonalisty. Niewłaściwe wykonanie wkłucia może grozić uszkodzeniem nerwu lub krwotokiem. Do wykonania zastrzyku w pośladek najlepiej ułożyć pacjenta w pozycji leżącej z nogą ugiętą w stawie kolanowym.
Rysunek 1. Miejsce wkłucia w pośladek.
Rysunek 2. Kąt wbicia igły w mięsień.
Zastrzyk w pośladek
Zrobienie iniekcji w pośladek tylko z pozoru wydaje się bardzo proste. W praktyce okazuje się, że zrobienie zastrzyku może przysporzyć wielu problemów. Przekonanie na temat „banalności” wkłuć domięśniowych wynika z obserwacji techniki pielęgniarek, które opanowały ten zabieg do perfekcji. Pamiętaj żeby nigdy nie robić zastrzyku samodzielnie – np. nie wiesz jak twój organizm zareaguje na lek (możliwość wstrząsu). Samodzielne ukłucie pośladka prawidło nie należy do łatwych nawet dla medyka, bo mięsień ten leży po przeciwnej stronie ciała niż oczy i ręce.
Pierwszą trudnością, na jaką napotykają studenci uczący się wykonywania zastrzyków domięśniowych jest prawidłowe wyznaczenie miejsca wkłucia. Niepewność wynika z różnic w budowie, proporcjach i kształcie ludzkiego ciała. Jedna osoba ma więcej tkanki podskórnej a inna jest bardziej owłosiona. Niuanse anatomiczne mogą doprowadzić laika do uszkodzenia nerwu kulszowego, które objawia się ograniczeniem ruchomości stawu kolanowego i całkowitym paraliżem stopy. Pacjent z porażeniem ma poważne trudności w chodzeniu, a osoba starsza może utracić możliwość samodzielnego poruszania się. Nie ryzykuj, że ktoś będzie przez Ciebie kaleką – nie rób zastrzyku, jeżeli nie posiadasz odpowiedniej wiedzy i doświadczenia.
Drugą powszechną trudnością jest niepewność dotycząca aspiracji podczas wykonywania zastrzyku domięśniowego. Odciągnięcie tłoka strzykawki pozwala ocenić czy igła nie znalazła się w naczyniu krwionośnym. W prawidłowej sytuacji cofnięcie tłoka powoduje pojawienie się bezbarwnego pęcherzyka w cylindrze strzykawki. Podczas odciągania tłoczka wyczuwalny jest opór, gdyby go puścić to natychmiast samoistnie powróci do pozycji wyjściowej (podciśnienie). Niekiedy początkującym adeptom zastrzyków umyka fakt, że strzykawka wybrana do iniekcji powinna mieć pojemność większą niż objętość podawanego leku- tylko w ten sposób można prawidłowo przeprowadzić i ocenić aspirację. Gdyby czubek igły znajdował się w naczyniu krwionośnym to podczas aspiracji w strzykawce pojawiłaby się krew. Wówczas taką strzykwę należy wyrzucić, a zestaw do zastrzyku przygotować od nowa. Pominięcie aspiracji może spowodować, że lek przeznaczony do podaży domięśniowej trafi do krwioobiegu, co może spowodować jego nieprawidłowe działanie wywołując rozstrój zdrowia i zagrożenie życia. W pośladkach nie przebiegają żadne tętnice, ale gdyby pacjentowi z nietypową anatomią omyłkowo podano lek do tętnicy mogłoby się to zakończyć martwicą i amputacją kończyny.
Zainteresowały Cię techniki wykonywania iniekcji? Zobacz również- jak zrobić zastrzyk w brzuch oraz zastrzyk przeciwzakrzepowy.
Często zadawane pytania na temat iniekcji domięśniowych
Poniżej przedstawiam i odpowiadam na pytania, z którymi najczęściej dzwonicie lub piszecie.
Jaką igłą zrobić zastrzyk domięśniowy
Moi pacjenci nie martwią się o sprzęt jednorazowy, otrzymują ode mnie kompletną usługę pielęgniarską. Kuracjusze POZetów muszą sami kupować igły, strzykawki itp. do zastrzyków, nawet jeżeli injekcje będzie im robiła pielęgniarka środowiskowa. Chorzy zazwyczaj nie wiedzą o jakie igły poprosić w aptece, a farmaceuci nie zawsze potrafią im pomóc.
Nie ma uniwersalnej igły j do zastrzyków domięśniowych, a jej wybór może nie być oczywisty – zależy od leku. Czasami producent leku wskazuje, którą igłą powinno się podawać jego preparat. Ja najczęściej używam igły w rozmiarze 0,6 x 30 mm do zastrzyków w pośladek – punkt wyjścia. W większości przypadków zastosowanie tego rozmiaru w umożliwia optymalne podanie leku przy ograniczeniu dyskomfortu pacjenta. W zależności od budowy anatomicznej pacjenta używam igły o długości 4 cm u np. u osób otyłych. a 2,5 cm igły w przypadku dzieci. Igła iniekcyjna o średnicy 0,6 mm najczęściej oznaczona jest kolorem niebieskim i numerem 23G. Czasami gęstsze leki muszę podawać grubszą igłą (większa średnica) 0,7 – 0,9 mm. Bardzo kleiste substancje muszą być wstrzykiwane grubymi igłami (nawet 1,2 mm średnicy, 18G, kolor różowy), niestety takie iniekcje z reguły są nieprzyjemne.
Do nabierania leków z ampułek zawsze używa się innej igły niż do iniekcji. Optymalne igły do pobierania i rozpuszczania leków mają dużą średnicę (1.2 mm), są tępo zakończone i zaopatrzone w otwór boczny.
Jaka igła do testosteronu
Producenci testosteronów najczęściej wskazują aby tę grupę leków wstrzykiwać głęboko domięśniowo. W zależności od budowy pacjenta i rodzaju leku podaję testosteron igłami w zakresie:
- średnica ⌀ 0,6 – 0,9 mm,
- długość L 30 – 40 mm.
Jak głęboko wbić igłę robiąc zastrzyk w pośladek
W pośladek wbijam całą igłę o wcześniej dobranej długości np. 3 cm dla osoby dorosłej. W ten sposób zapewniamy optymalną dystrybucję leku, minimalizuję dyskomfort pacjenta, ograiczam wypływ leku z miejsca wkłucia. Dzięki wprowadzeniu całej igły mogę pewnie przeprowadzić próbę aspiracji.
Co to jest aspiracja przy zastrzyku
Aspiracja to nic innego jak kontrola miejsca wkłucia – położenia czubka igły w ciele. Aspirację wykonujemy standardowo podczas podawania zastrzyków domięśniowych. Robiąc głębokie wkłucie domięsniowe (3 – 4 cm) nie widzimy gdzie zatrzymała się igła. Aspirując (zwyczajne cofnięcie tłok, jak podczas nabierania leku z ampułki) upewniamy się czy przypadkiem nie zaciągniemy krwi. Pojawienie się krwi w strzykawce oznaczałoby, że lek mógłby zostać podany dożylnie zamiast domięśniowo. Niewłaściwa aplikacja leku mogłaby wywołać działania niepożądane. Jeżeli podczas aspiracji w strzykawce pojawi się krew to należy wyciągnąć igłę, ucisnąć miejsce wkłucia, przygotować nowy zestaw do zabiegu a stary zutylizować.
Czy można samemu zrobić zastrzyk domięśniowy
Odpowiedź jest prosta – nie można. Samodzielnie (sobie) zrobiony zastrzyk w pośladek to źle zrobiony zastrzyk domięśniowy. Po pierwsze nie da się, precyzyjnie samemu sobie zrobić zastrzyk w tylną część ciała, szczególnie że potrzebne są do tego obie ręce. Po drugie ulotka dołączona do leku określa kto może go podać – jest to bardzo ważne. Jeżeli sam zrobisz sobie zastrzyk i pojawią się działania niepożądane (może Ci się zakręcić w np. głowie albo zrobić duszno itd.) to nie będzie miał Ci kto pomóc a producent może być zwolniony z odpowiedzialności bo nieprzestrzegałeś instrukcji.
Zastrzyk w udo albo w ramię
U dorosłych pacjentów iniekcje domięśniowe najczęściej wykonuje się w pośladek. Wybór tego mięśnia nie jest przypadkowy – ze względu na wielkość, unaczynienie i pełnioną funkcję jest on po prostu optymalny.
Iniekcje domięśniowe w udo czasami stosuje się u pieluchowych dzieci. Pupa niemowlaka może być podrażniona.
Zastrzyk domięśniowy w ramię stosowany jest niemal wyłącznie do szczepień podczas których wstrzykiwane są małe objętości a zabieg ma mniej intymny charakter i jest szybszy.
Reasumując preferowana jest iniekcja domięśniowa w pośladek, ale w określonych sytuacjach dopuszcza się robienie zastrzyków domięśniowych w udo lub w ramię.
