Relanium to skuteczny lek uspokajający (anksjolityczny) i nasenny do krótkotrwałego stosowania. Diazepam (substancja czynna relanium) używany jest również do łagodzenia ciężkich objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego (delirium tremens) podczas odtrucia alkoholowego i leczenia odwykowego. Podobnie do etanolu, Relanium wywiera uspokajający wpływ na organizm. Dlatego lek ten może złagodzić głód psycho-fizyczny związany z odstawieniem etanolu – środek zastępczy / podtrzymujący. Diazepam działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy (OUN) stąd zbyt duża dawka Relanium może spowodować zaburzenia równowagi lub niewydolność krążeniowo-oddechową. Na uzależniające właściwości diazepamu, szczególnie narażone są osoby cierpiące na zespół zależności alkoholowej. W związku z tym w ich przypadku należy ograniczyć lub zrezygnować z używania tej substancji.
Co to jest Relanium
Substancją czynną Relanium (inna nazwa Valium) jest diazepam – psychotropowy lek uspokajający z grupy benzodiazepin (BZD, potoczna nazywa “benzo”). Diazepam wykazuje przede wszystkim właściwości przeciwlękowe, nasenne i przeciwdrgawkowe. W mniejszym stopniu substancja ta działa też przeciwbólowo poprzez zmniejszenie napięcia mięśniowego. Główny składnik Relanium / Valium dostępny jest w formie: tabletek, ampułek do wstrzykiwań domięśniowych i dożylnych, wlewek doodbytniczych, zawiesiny doustnej lub kropli do nosa. Popularne działania niepożądane diazepamu to obniżenie koncentracji, senność i zaburzenia koordynacji ruchowej. Z tego powodu niewłaściwie dobrana dawka relanium może powodować upadki szczególnie u osób w podeszłym wieku. Przedawkowanie albo łączenie benzodiazepin z innymi substancjami uspokajającymi może wywolać amnezję oraz zahamować czynność układu krążeniowo-oddechowego. Korzystanie z diazepamu należy ograniczyć do minimum ze względu na zjawisko tolerancji (spadek skuteczności w czasie) oraz ryzyko uzależnienia psycho-fizycznego. Nagłe odstawienie diazepamu przez osoby uzależnione może spowodować wystąpienie objawów zespołu abstynencyjnego. Możliwość wystąpienia tolerancji bądź uzależnienia rośnie wraz z dawką i czasem stosowania. Prawdopodobieństwo uzależnienia rośnie u osób uzależnionych od alkoholu lub innych substancji uspokajających (leki, alkohol) tzw. uzależnienie mieszane lub krzyżowe.
Jak działają benzodiazepiny
Benzodiazepiny nasilają funkcję neuroprzekaźnika – kwas gamma-aminomasłowego (GABA), który wywiera hamujący wpływ na cały układ nerwowy. Dlatego zażywanie Relanium zmniejsza przewodnictwo nerwowe powodując uspokojenie i uśpienie. Analogiczny mechanizm oddziaływania na układ nerwowy przez ścieżki sygnałowe GABA wykazuje etanol.
Relanium a alkohol
Jednym ze wskazań do stosowania relanium jest wystąpienie alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Diazepam łagodzi objawy majaczenia alkoholowego – zmniejsza pobudzenie, łagodzi emocje, działa przeciwdrgawkowo i ułatwia zasypianie. Alkohol i Relanium działają podobnie – uspokajają. Dlatego diazepam może tłumić objawy odstawienia alkoholu po prostu go zastępując i podtrzymując stan “euforii”.
Stosowanie diazepamu u osób uzależnionych od alkoholu powinno być ograniczone do minimum. Diazepam łatwiej uzależnia osoby cierpiące na zespół zależności alkoholowej. Podczas stosowania benzodiazepin (np. Relanium) należy unikać stosowania alkoholu oraz innych substancji oddziałujących depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Alkohol nasila działanie diazepamu przez co zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Szczególnie niebezpieczne jest zatrucie mieszane alkoholem i benzodiazepinami – może ono zagrażać życiu.
Ile Relanium na kaca
Nie ma potrzeby stosowania Relanium ani innych benzodiazepin w przypadku kaca. Potencjalne straty (ryzyko uzależnienia) jakie może ponieść pacjent w związku z ich zastosowaniem przewyższają zyski. Zbyt liberalne podejście do przepisywania benzodiazepin może doprowadzić do rozwoju uzależnień krzyżowych i mieszanych. W przypadku pacjenta ze “zwykłym kacem” benzodiazepiny nie pomogą istotnie w poprawie stanu zdrowia a jedynie spowodują “odlot”. Jeżeli podmiotowe i przedmiotowe objawy zatrucia alkoholem są dla pacjenta do zniesienia i nie zagrażają wystąpieniu powikłań, które mogłyby zagrozić jego życiu lub zdrowiu to nie powinno się stosować benzodiazepin. Osoby z delirium tremens, które wymagają wykorzystania dużych dawek benzodiazepin powinny być leczone w ośrodkach zamkniętych. W ambulatorium można na bieżąco kontrolować parametry życiowe pacjenta oraz nie dopuścić do przedawkowania lub uzależnienia.
Niestety coraz częściej spotykam się z tym, że pacjenci żądają recepty na różne benzodiazepiny pomimo, że nie mają objawów uzasadniających ich stosowanie. Ci chorzy najczęściej uzasadniają swoje oczekiwania tym, że gdzie indziej otrzymują te leki podczas każdej kroplówki na kaca. Zdarzają się przypadki, w których pacjenci już podczas telefonicznego umawiania wizyty przedstawiają długą listę krótko i długo działających benzodiazepin które pragną otrzymać pomimo zupełnego braku celowości ich stosowania.
Relanium po odstawieniu alkoholu
Stosowanie diazepamu lub jego pochodnych może być uzasadnione w przypadku chorych, uzależnionych od alkoholu, którzy przerwali ciąg alkoholowy. Pacjenci w tej grupie narażeni są na wystąpienie gwałtownych objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego (delirium tremens, majaczenie alkoholowe, potocznie – delirka), z których najdotkliwsze są duże uogólnione napady drgawkowe – potocznie nazywane padaczką alkoholową. Objawy alkoholowego zespołu abstynencyjnego najczęściej pojawiają się po około 2 – 3 dniach od nagłego zmniejszenia dawki etanolu i utrzymują się przez 7 do 10 dni. Benzodiazepiny nie tylko zmniejszają niepokój i ułatwiają zasypianie. Diazepam i jego pochodne mogą również istotnie zmniejszać ryzyko ostrego przebiegu delirium tremens, szczególnie u pacjentów u których wcześniej wystąpiła padaczka alkoholowa. Należy podkreślić, że duże napady drgawkowe, które mogą zagrażać życiu występują u znikomego odsetka alkoholików. Benzodiazepiny nie leczą uzależnienia! Chorzy cierpiący na zespół zależności alkoholowej powinni się poddać psychoterapii żeby wyjść z uzależnienia.
Benzodiazepiny w rękach służb specjalnych – serum prawdy
Diazepam i jego pochodne to substancje o bardzo silnym działaniu psychotropowym. Służby specjalne wielu krajów podwały wykorzystywały benzodiazepiny (często w połączeniu z innymi narkotykami – np. skopolamina) jako serum prawy. Osoby pod wpływem benzodiazepin wykazują skłonność do wyznawania prawdy. Dodatkową zaletą tej grupy substancji jest ich działanie amnestyczne – przesłuchiwani z reguły nie pamiętają przesłuchania.
Podsumowanie
Relanium jest dobrym lekiem uspokajającym do krótkotrwałego stosowania (do 14 – 30 dni). Zawsze należy zażywać najmniejsza skuteczną dawkę, żeby zmiejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Dawkę należy dobrać indywidualnie. Osoby starsze powinny przyjmować zmniejszoną porcję leku. W ich przypadku należy szczególnie uwzględnić możliwość osłabienia koordynacji ruchowej i napięcia mięśniowego, która może doprowadzić do upadków i kontuzji. Relanium jest dobrym lekiem do łagodzenia objawów delirium tremens, ale podczas jego zażywania nie wolno używać alkoholu. W przypadku osób uzależnionych od alkoholu lub innych substancji o podobnym działaniu należy ograniczyć lub wykluczyć korzystanie z diazepamu i jego pochodnych.
Osoby uzależnione od alkoholu oraz ich rodziny i przyjaciół zachęcam do skorzystania z psychoterapii. Zarówno uzależnienie jak i współuzależnienie wymagają pomocy teraopeutycznej.
