Wszawica to choroba pasożytnicza wywoływana przez owady bytujące głównie na głowie i odzieży. Wszy występują najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Wszawica objawia się świądem prowadzącym do powstawania zadrapań, stanów zapalnych a w skrajnych przypadkach może prowadzić do infekcji bakteryjnych. Obecność wszy świadczy o braku właściwej higieny osobistej.
Co to jest wszawica
Wszawica (pedikuloza) jest chorobą pasożytniczą wywoływaną przez drobne owady (Pediculus humanus sp) bytujące na owłosionej skórze (głowa, łono) i odzieży. Wszy najczęściej atakują dzieci w wieku od 3 do 10 roku życia, ale do zakażenia może dojść u każdego, kto ma włosy niezależnie od wieku. Wszy odżywiają się krwią żywiciela za pomocą kłująco-ssących aparatów gębowych. Nakłucia skóry powodują świąd, prowadzący do powstania zadrapań i stanu zapalnego. Nieleczona wszawica wiedzie do kołtunów, czyli włosów sklejonych ropno-surowiczą wydzieliną. Wszy mogą przenosić ciężkie choroby zakaźne np. dżumę, tyfus, dur. Wszawica najczęściej pojawia się w dużych skupiskach ludzi, którzy nie mają prawidłowych nawyków higienicznych – np. żłobek, przedszkole.
Wszy i gnidy
Wesz to płaski, mierzący do 6 mm owad o szaro-przezroczystym zabarwieniu. Gnidy to jaja składane przez wszy. Kształtem, wielkością i twardością przypominają ziarna sezamu, mają szaro-przezroczysty kolor. Samce przyklejają gnidy u nasady włosów. Po około 6 do 9 dniach od złożenia jaj wylęgają się larwy przypominające osobniki dorosłe (imago). Przyjmuje się, że gnidy oddalone o więcej niż 1 cm od skóry głowy są martwe. Dorosłe owady umierają po 24 – 48 bez pożywienia (poza skórą człowieka). Gnidy nie mają zdolności poruszania się a zatem nie mogą zarażać. Najniebezpieczniejsze są dorosłe samice, które mogą złożyć do 300 gnid. Wesz żyje około 30 dni.
Na zdjęciu widać gnidy przyklejone do włosów i dojrzałą wesz z przewodem pokarmowym wypełnionym krwią.
Leczenie pedikulozy
Wszawica jest trudniejsza do leczenia u osób mających długie włosy. Krótkie fryzury zapobiegają jej występowaniu np. w koszarach. Po stwierdzeniu wszawicy trzeba stosować preparat przeciw wszom na skórę dostosowany do wieku pacjenta. W aptekach mamy do wyboru szeroki wachlarz produktów: szampony, żele, aerozole, gumki, opaski i plastry. Pasożyty porażone środkiem przeciw wszom należy wyczesać za pomocą bardzo gęstego grzebienia. Należy też posprzątać pomieszczenia, w których przebywała osoba zarażona oraz wyprać jej pościel i ubrania lub poddać je kwarantannie trwającej dłużej niż maksymalny czas wylęgania gnid – czyli 10 dni. Wszy i gnidy giną w temperaturze około 60°C.
Objawy wszawicy najczęściej widoczne są dopiero, gdy pasożytów jest już dużo. Dlatego po rozpoznaniu wszawicy u dziecka warto poddać profilaktyce wszystkie osoby z jego najblższego otoczenia.
Profilaktyka wszawicy
Najskuteczniejszym a zarazem najprostszym sposobem zapobiegania wszawicy są nawyki higieniczne. Edukacja higieniczna wśród dzieci zapobiega nie tylko wszawicy, ale również chorobom brudnych rąk. Dzieci muszą wyrobić nawyki korzystania z przedmiotów osobistych i mycia rąk. Dlatego uczymy dzieci żeby:
- nie pożyczać grzebienia, gumki do włosów i odzieży (np. czapka),
- myć ręce,
- pić tylko ze swojego kubeczka i używać tylko swojej szczoteczki do zębów.
Co zrobić gdy w przedszkolu pojawią się wszy
Dziecku, u którego stwierdzono występowanie wszy nie wolno zabronić uczęszczania do placówki szkolno-wychowawczej. Rodzice dziecka sami mogą podjąć decyzję o pozostawieniu dziecka w domu na około 10 dni.
Po rozpoznaniu wszawicy w placówce należy dokonać kontroli indywidualnej uczniów i personelu. Do tego celu powinno zostać wyznaczone oddzielne pomieszczenie umożliwiające zachowanie intymności. Kontrolę czystości może przeprowadzić nauczyciel, ale lepiej powierzyć to zadanie pielęgniarce. O obecności wszawicy trzeba poinformować pracowników i rodziców dzieci. Wszystkich zainteresowanych należy poinformować o zasadach higieny, a osoby zakażone dodatkowo o podjęciu leczenia.
