B12 to grupa czterech podobnych związków chemicznych. Jest to największa z witamin, zawiera w swojej strukturze kobalt, dlatego jest nazywana kobalaminą. Wytwarzają ją niektóre mikroorganizmy, kolonizujące przewód pokarmowy (głównie zwierząt roślinożernych np. krów). Obecność bakterii produkujących witaminę B12 w ludzkim przewodzie pokarmowym nie zaspokaja zapotrzebowania na ten związek, gdyż organizmy te bytują głównie w końcowym odcinku jelit, w którym nie zachodzi już wchłanianie. Dla człowieka istotnym źródłem kobalaminy są produkty odzwierzęce (np. podroby). Kobalamina jest kluczowa dla rozwoju wszystkich komórek ludzkich, w których pełni rolę koenzymu w różnych szlakach metabolicznych. Niedobór witaminy B12 prowadzi do zahamowania wszystkich podziałów komórkowych.
Przeczytaj także: Kiedy skończy się pandemia Covid-19?
Kobalamina w organizmie
Witamina B12 wykorzystywana jest do przekształcenia homocysteiny w metioninę, dzięki temu zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy. Niski poziom kobalaminy może prowadzić do demielinizacji neuronów i niedoboru neuroprzekaźników, objawiając się zaburzeniami czucia i nasilać zaburzenia psychiczne szczególnie u osób nadużywających alkoholu (dlatego podawana jest podczas odtrucia alkoholowego).
Niedobór wtaminy B12 może powodować:
- anemię,
- zaburzenia neurologiczne, psychiczne lub układu pokarmowego,
- zminany skórne.
Megaloblastoza
Witamina B12 bierze udział w syntezie tyminy, dlatego jej niedobór prowadzi do zahamowania produkcji DNA i zatrzymania cyklu komórkowego w fazie G2. Wówczas na poziomie komórkowym obserwujemy komórki z dużą objętością cytoplazmy i segmentowanym jądrem – komórka rośnie, ale się nie dzieli. Dlatego niedobór kobalaminy obserwujemy w pierwszej kolejności w tkankach, których komórki najczęściej się dzielą – układ krwiotwórczy, błony śluzowe (np. usta, jelita, pochwa).
Wskaźnik MCV>100 w badaniu morfologii krwi może wskazywać na niedokrwistość makrocytarną. Inaczej jest w anemii z niedoboru żelaza – wówczas komórki są małe („puste”, nie zawierają hemu).
Suplementacja witaminy B12
Kobalamina jest magazynowana w wątrobie, która może stanowić jej doskonałe źródło. B12 uwalniana jest z pożywienia pod wpływem kwasu solnego i pepsyny, następnie łączy się z czynnikiem IF i podlega wchłanianiu w końcowym odcinku jelita cienkiego. Niedobór czynnika IF, dieta wykluczająca mogą doprowadzić do niedoboru kobalaminy w organizmie. Niektóre leki mogą utrudniać wchłanianie kobalaminy.
Jeżeli zaspokojenie zapotrzebowania na witaminę B12 drogą pokarmową nie jest możliwe to należy ją dostarczyć w formie zastrzyków lub kroplówek. Wykonujemy bezbolesne zastrzyki z kobalaminy w domu pacjenta.
Leczenie anemii z niedoboru kobalaminy
Po rozpoznaniu choroby pacjent najczęściej otrzymuje zastrzyk domięśniowy (np. iniekcja w pośladek) z B12 przez 7 do 14 dni, później raz w tygodniu aż do ustąpienia niedokrwistości. Leczenie podtrzymujące polega na przyjmowaniu zastrzyków raz na miesiąc do końca życia. Zastrzyki podskórne są rzadziej stosowane w tym przypadku.
