mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Kroplówka z dojazdem do domu pacjenta

Kroplówki najczęściej są podawane w placówkach medycznych, ale istnieje możliwość zastosowania ich również w miejscu pobytu pacjenta. Kroplówka z dojazdem do domu pacjenta to wygoda – dla przyjmującego i jego opiekunów. To także duża oszczędność czasu i kosztów. Coraz więcej osób ceni także komfort wynikający z podania kroplówki w domu. W przypadku pacjentów, szczególnie leżących, którzy na co dzień pozostają pod opieką najbliższych poza placówką leczniczą, kroplówka w domu jest bardzo praktycznym sposobem podania składników potrzebnych choremu. Przyjmowanie kroplówek w domu znacznie zyskało na popularności, podczas pandemii COVID-19, czyli wówczas gdy placówki medyczne były zamknięte lub dostęp do nich był ograniczony. 

Co to jest kroplówka i kiedy ją stosować

Kroplówki to wlewy dożylne. Stosuje się je u osób chorych, zdrowych, rekonwalescentów. Można je podać jednorazowo lub wielokrotnie. W lecznictwie stanowią jedną z podstawowych form dostarczania do organizmu substancji leczniczych bądź uzupełniających niedobory składników regulatorowych czy elektrolitów. Ponieważ mogą dostarczać także składników odżywczych, dlatego stosuje się je również u osób, u których konieczne jest żywienie pozajelitowe.

Wlewy dożylne są bezpieczne – pożądane substancje dostają się do organizmu w wolnym tempie – dosłownie kropelka po kropelce (stąd też potoczna nazwa: kroplówka). Ponieważ każda kroplówka ma postać roztworu o ściśle określonym stężeniu zawartych w nim substancji, składniki te przedostają się do krwiobiegu pod pełną kontrolą.

Wielokrotne podawanie kroplówek ułatwiają wenflony, dzięki którym nie trzeba za każdym razem kłuć pacjenta.

Rodzaje kroplówek

W zastosowaniu są rozmaite rodzaje kroplówek – jedno lub wieloskładnikowych:

 nawadniające, z soli fizjologicznej, wieloelektrolitowe  

  • odżywcze;
  • witaminowe;
  • lecznicze;
  • wzmacniające.

Pamiętajmy, że skład wlewu dożylnego dobiera się pod kątem aktualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem jego wieku i aktualnego stanu ogólnego. Oznacza to, że np. elektrolity dla dzieci czy elektrolity dla seniorów mogą różnić się składem lub stężeniem w roztworze infuzyjnym.

Sól fizjologiczna

Sól fizjologiczna to wodny roztwór chlorku sodu (sól kuchenna, NaCl) o stężeniu 0,9%. Stężenie to odpowiada stężeniu płynów ustrojowych. Sól fizjologiczna znajduje wiele zastosowań w lecznictwie – kroplówka czy nebulizacja to tylko dwa z wielu przykładów. Kroplówka z 0,9% NaCl oraz inhalacje z soli fizjologicznej są bezpieczne i mogą być stosowane już u niemowląt.

Płyn wieloelektrolitowy PWE

Tak zwana kroplówka PWE to jałowy wieloelektrolitowy roztwór, który jest izotoniczny (o takim samym stężeniu) w stosunku do płynów fizjologicznych i zawiera podstawowe elektrolity: sód, potas, magnez, wapń. Jego skład zbliżony jest do składu jonowego osocza i wykorzystywany jest do przywrócenia równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie. Współczesne płyny wieloelektrolitowe zawierają również bufory, które pomagają w utrzymaniu prawidłowej gospodarki kwasowo-zasadowej

Czy wiesz, że..?

Woda kokosowa swoim składem przypomina prosty płyn wieloelektrolitowy. Dlatego wojskowi medycy podawali pacjentom wodę kokosową np. podczas wojny na pacyfiku, gdy mieli problemy z zaopatrzeniem i nie było kroplówek. 

Glukoza 5%

Jałowy 5% roztwór glukozy wykorzystywany jest w celu dostarczenia do organizmu podstawowego cukru prostego wykorzystywanego przez organizm w procesach metabolicznych. Dożylny wlew z glukozy skutecznie podnosi wartość glikemii. Kroplówkę taką stosuje się, gdy poziom cukru we krwi ulega obniżeniu, np. w wyniku przedawkowania insuliny przez osobę chorą na cukrzycę lub wskutek wystąpienia stanu niedocukrzenia (hipoglikemii) spowodowanego chorobą czy błędami dietetycznymi.

Kroplówki witaminowe

Kroplówka witaminowa najczęściej traktowana jest jak dożylna forma suplementacji składników regulatorowych, jakimi są witaminy, dzięki czemu możliwe jest niwelowanie ich niedoborów, a także usprawnienie metabolizmu. Kroplówki witaminowe mają rozmaite składy – oprócz witamin w roztworze infuzyjnym mogą znaleźć się też inne substancje, np. aminokwasy, peptydy (np. glutation). Często roztwór infuzyjny zawiera witaminę C – samą lub w towarzystwie innych witamin, np. z grupy B (np. witamina B12).

Kroplówka w domu

Samodzielne wykonanie infuzji teoretycznie jest możliwe, ale bywa kłopotliwe dla osoby, która ma niewielkie lub żadne doświadczenie w zakładaniu kroplówki. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest zamówienie kroplówki z dojazdem do domu pacjenta – pielęgniarka dba o pacjenta i przygotowanie stanowiska do podania kroplówki w domu. Roztwór kroplówkowy, zwany płynem infuzyjnym, jest bowiem umieszczony w szczelnym opakowaniu wykonanym z atestowanego tworzywa, które dzięki praktycznej zawieszce może być zaczepione o stojak na kroplówkę. Szczelność opakowania gwarantuje zachowanie sterylności roztworu – stanowi to podstawę bezpieczeństwa mikrobiologicznego stosowania płynów infuzyjnych, gdyż podawane są one bezpośrednio do krwioobiegu. Bezpieczne podanie roztworu umożliwia kilkuelementowy jałowy aparat kroplówkowy, który jednym swoim końcem mocowany jest w opakowaniu z płynem infuzyjnym, a drugim – poprzez wkłucie obwodowe, znane też jako wenflon – łączy się z ciałem osoby przyjmującej kroplówkę. Wenflon to niewielka rurka z zaworkiem, która może pozostawać w żyle przez kilka dni. W niektórych sytuacjach, zamist wenflonu może być wykonane tzw. wkłucie centralne, gdzie cewnik umieszczony jest w dużej żyle, najczęściej podobojczykowej. Najczęściej stosowane jest tzw. wkłucie centralne z dostępu obwodowego – PICC. Wkłucie centralne zakładane jest w spzitalu, ale można przez nie podawać płyny również w warukach domowych. Ten rodzaj portu naczyniowego jest trwalszy od wenflonu, który standardowo należy wymieniać co 48 godzin.

Płyn infuzyjny przemieszcza się z pojemnika do osadzonego w ciele pacjenta wenflonu poprzez cienki, jałowy wężyk do kroplówki. Tempo kroplówki można regulować poprzez pokrętło na tzw. zaciskaczu, który znajduje się na wężyku.

Kroplówka wzmacniająca

Kroplówka wzmacniająca może dostarczać do organizmu rozmaite składniki – mogą to być elektrolity, glukoza itp. Podawana jest jako wlew dożylny w domu osobom starszym i/ lub schorowanym. Kroplówki wzmacniające w domu przyjmują również osoby prowadzące intensywny tryb życia i sportowcy. 

W zależności od indywidualnych potrzeb dla jednego pacjenta wzmocnieniem będzie wlew dożylny zawierająca np. elektrolity (kroplówka nawadniająca) a dla innego z glukozy. 

Kroplówka nawadniająca

Czasami nawadnianie chorego (np. pacjent w podeszłym wieku lub z demencją) naturalną drogą pokarmową nie jest możliwe. Szczególnie jeżeli doszło już do silnego odwodnienia. Wówczas pacjenci po prostu nie mają siły jeść a kontakt z nimi może być utrudniony ze względu na zaburzenia świadomości. Wtedy szybko można poprawić stan zdrowia pacjenta poprzez podanie kroplówki nawadniającej

Na odwodnienie narażeni są szczególnie seniorzy i dzieci. Ci pierwsi “zapominają” pić np. podczas upałów albo nie mają apetytu. Niektóre leki mogą powodować utratę elektrolitów i wody a seniorom może być trudno ocenić przyczynę pogarszającego się samopoczucia. Kiedy rodzina zorientuje się, że nestor ma objawy odwodnienia konieczny jest już wlew dożylny. Małe dzieci nie potrafią się komunikować dlatego zapewnienie im prawidłowej podaży płynów gdy cierpią na biegunki, wymioty albo gorączkują może być utrudnione. Wtedy stan chorującego dziecka może się pogarszać również w związku z postępującym odwodnieniem, a chory maluszek na dodatek traci apetyt i w pewnym momencie konieczna może być kroplówka

Pośród ludzi w wieku reprodukcyjnym odwodnienia najczęściej zdarzają się np. po: nadmiernym wysiłku fizycznym, przedawkowaniu leków lub alkoholu, przy zatruciu pokarmowym – w konsekwencji wymiotów i biegunki.  

Kroplówka na kaca

Kroplówka na kaca przyspiesza odtrucie alkoholowe, przywraca równowagę wodno – elektrolitową i kwasowo – zasadową. Alkohol, szczególnie spożywany w nadmiarze, prowadzi do znacznej utraty wody z ustroju – między innymi wskutek wymiotów, w czasie których traci się również sporo elektrolitów. Wlew dożylny w przypadku kaca jest jedną z często zamawianych kroplówek z dojazdem do domu pacjenta, gdyż szybko i dyskretnie oraz w komfortowych warunkach domowych pomaga dojść do formy.

Transport pacjenta czy wizyta domowa?

Kroplówkę można otrzymać w POZ (podstawowa opieka zdrowotna) albo na SOR (szpitalny oddział ratunkowy). W przypadku osób leżących i niepełnosprawnych wiąże się to z koniecznością zamówienia transportu medycznego. Przewóz chorych najczęściej jest dla nich dużym dyskomfortem, a stres i wysiłek towarzyszący podróżom może negatywnie wpływać na proces regeneracji. Dlatego z punktu widzenia pacjenta i jego opiekunów najwygodniej jest otrzymać świadczenie medyczne w domu. 

W ramach państwoej opiek zdrowotnej kroplówkę w domu podaje pielęgniarka środowiskowa z przychodni. W praktyce jednak przychodnie unikają podawania kroplówek u pacjenta – mają pod opieką wielu chorych a wlew dożylny zajmuje dużo czasu. Z drugiej strony SORy unikają leczenia osób niebędących w stanie bezpośredniego zagrożenia życia. Dlatego pewniejszym sposobem zamówienia kroplówki z dojazdem jest pogotowie pielęgniarskie. Mobilna pielęgniarka może dojechać z kroplówką również do biura, hotelu itp.