Pęcherzowy cewnik Foleya zaprojektowany został do udrażniania pęcherza w przypadku zatrzymania moczu. Przy pomocy cewnika Foleya możemy również mechanicznie rozszerzyć szyjkę macicy ciężarnej żeby pomóc dziecku przyjść na świat. Wprawny ratownik może za pomocą cewnika foleya zatamować krwawienie z miejsca urazu, którego zaciśnięcie nie jest niemożliwe – np. szyja, czaszka, serce. Tani i prosty w budowie cewnik w rękach medyka jest wszechstronnym urządzeniem, którego nie może zabraknąć na oddziale ratunkowym, w gabinecie czy torbie ratownika.
Do czego służy cewnik Foleya
Cewnik Foleya używany jest przede wszystkim w urologii i przeznaczony jest do cewnikowania pęcherza moczowego. Zabieg ten stosuje się w celu odbarczenia pęcherza moczowego i umożliwienia oddawania moczu np. podczas zapalenia pęcherza, przerostu prostaty (patrz cewnik Tiemann). Cewnik pęcherzowy umożliwia też jałowe pobranie próbki moczu do badań bakteriologicznych, dobową zbiórkę moczu itd. W położnictwie cewnik Foleya stosowany jest do preindukcji porodu – za pomocą balonu rozwierana jest szyjka macicy co rozpoczyna akcję porodową. W ratownictwie cewnik foleya może zostać użyty do zatrzymania krwawienia z penetrującego urazu w miejscu, którego nie można ucisnąć – np. szyja.
Tamowanie krwawienia bezpośrednio w ranie za pomocą cewnika Foleya
Cewnik Foleya jest stosowany do hamowania krwawienia z penetrujących urazów szyi i głowy w medycynie pola walki. Jednak analogiczny uraz może powstać również w wyniku wypadku komunikacyjnego, po kontakcie z ostrym przedmiotem lub w wyniku postrzału. Cewnik foleya może też pomóc zahamować krwotok z innych ran, w których zastosowanie ucisku zewnętrznego nie jest możliwe. Standardowo – podczas cewnikowania pęcherza moczowego balon napełniamy za pomocą 5 – 10 ml wody do wstrzykiwań lub 0,9 NaCl. Tamując krwotok, balon w ranie można napompować nawet do około 70 – 100 ml, żeby wywołać ucisk na krwawiące naczynie. Podczas takiego zabiegu należy uważać, aby nie wprowadzić cewnika do światła uszkodzonego naczynia, choć jest to mało prawdopodobne ze względu na stosunkowo dużą średnicę drenu. Jeżeli jesteśmy w stanie zlokalizować miejsce krwawienia to zakończenie cewnika najbezpieczniej jest skierować w przeciwnym kierunku. Ostatecznie cewnik można zawiązać na “supeł” lub zatkać korkiem.
Tamowanie krwotoku z penetrującej rany szyi
Zahamowanie krwawienia z rany powierzchownej z reguły jest stosunkowo proste i polega na zastosowaniu miejscowego ucisku. W przypadku rany penetrującej konieczne jest zastosowanie opaski uciskowej, która zatrzyma krwawienie. Opaska (np. staza taktyczna) jest skuteczna w hamowaniu krwawienia z kończyny, ale nie można jej stosować na szyi bo mogłoby to udusić pacjenta albo zahamować dopływ krwi do mózgu. Szyja zaopatrzona jest w sieć mniejszych i większych naczyń krwionośnych dlatego opanowanie krwawienia w jej rejonie ma istotne znaczenie dla życia pacjenta. Wykonując tamponadę krwawienia z szyi pod powięzią głęboką za pomocą cewnika Foleya należy kontrolować czy pacjent ma możliwość połykania. Ewentualne wymioty mogą doprowadzić do zakrztuszenia a same trudności w przełykaniu mogą świadczyć o trudnościach w oddychaniu. Alternatywnie ranę kłutą szyi można próbować wypełnić gazą lub gazą hemostatyczną, która dzięki obecności chitosanu indukuje tworzenie skrzepu. Wykonująć tamponadę rany penetrujacej można stosować jedocześnie cewnik foleya i opatrunki hemostatyczne do uzyskania maksymalnego efektu. Zaletą stosowania cewnika jest szybkość i możliwość kontroli ucisku poprzez zmniejszanie lub zwiększanie objętości balonu.
Podsumowanie
Cewnik foleya, choć zaprojektowany został przez urologa jest wszechstronnym urządzeniem powszechnie stosowanym w różnych dziedzinach medycyny. Cewnik z balonem wykorzystywane jest w urologii, położnictwie, medycynie ratunkowej a także w kardiologii.
