Tag: redukcja masy ciała

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Nadwaga lub otyłość dotyka ponad 20% polskiej populacji i stanowi duże wyzwanie dla zdrowia publicznego na całym świecie. Jest to choroba przewlekła bez tendencji do samoistnego ustępowania, objawia się przerostem tkanki tłuszczowej, zagraża zdrowiu lub życiu. Otyłość negatywnie wpływa na samoocenę oraz grozi rozwojem wielu chorób somatycznych np. cukrzyca, nadciśnienie, miażdżyca. Podstawowym orężem do walki z nadmiernymi kilogramami jest deficyt kaloryczny, który jest wypadkową diety i aktywności fizycznej. Dietoterapia, trening, psychoterapia (klasyczne metody leczenia otyłości) są nieskuteczne w przypadku pacjentów, którzy nie doświadczają uczucia sytości i w związku z tym przyjmują nadmierne ilości pokarmu. Gdy na platformie TikTok Elon Musk pochwalił się świetną sylwetką (schudł 13 kg), którą uzyskał za pomocą preparatu zawierającego jeden z analogów GLP-1 – semaglutyd, wywołujący sytość to lek ten praktycznie zniknął z aptek na całym świecie. Farmakologiczne leczenie otyłości stanowi mniej inwazyjną alternatywę dla operacji bariatrycznych. 

Co to jest i jak działa GLP-1

GLP-1 (Glukagonopodobny peptyd 1) jest naturalnym, krótko działającym hormonem peptydowym wydzielanym przez komórki nabłonka jelitowego w odpowiedzi na spożyty pokarm. GLP-1 stymuluje błyskawiczne wydzielanie insuliny, równolegle hamuje wydzielanie glukagonu oraz hamuje perystaltykę (spowalnia opróżnianie żołądka). W ten sposób endokrynnie obniżany jest poziom glukozy we krwi oraz mechanicznie zmniejszone jest przyjmowanie pokarmu. 

Reasumując GLP-1 jest biochemicznym bezpiecznikiem układu pokarmowego, który sygnalizuje organizmowi, że właśnie zjedzony został posiłek, należy zagospodarować pobrane substancje odżywcze i wstrzymać się z dalszym przyjmowaniem pokarmu. 

Farmakologiczne leczenie otyłości na razie poza zarejestrowanymi wskazaniami 

W Polsce analogi (agoniści) receptora GLP-1 stosowane są jako leki drugiego rzutu w leczeniu cukrzycy (hiperglikemii) typu II. Związki te naśladują naturalne działanie ludzkich hormonów jelitowych. Od 2005 roku, kiedy na świecie pojawiły się preparatu oparte o GLP-1 zaobserwowano, że leki te poza normalizacją stęzenia glukozy bez ryzyka niedocukrzenia (hipoglikemii) wpływają również na zmniejszenie masy ciała i poprawę profilu lipidowego. W tym miejscu należy wskazać, że otyłość jest główną przyczyną cukrzycy typu II i insulinooporności, a 90% przypadków otyłości wynika z dodatniego bilansu energetycznego (otyłość prosta). Wykazano, że analogi GLP-1 nie obniżają poziomu glukozy u osób bez hiperglikemii i od niedawna stosowane są do leczenia otyłości oraz poniekąd jako profilaktyka cukrzycy. 

Na dzień dzisiejszy w Polsce analogi GLP-1 zarejestrowane są jedynie ze wskazaniem do leczenia cukrzycy. Stosowanie hormonów jelitowych w leczeniu otyłości jest poza rejestracyjnym stosowaniem leku tzw. “off-label”. Szeroka grupa pacjentów czeka, aż producent zarejestruje lek ze wskazaniem do leczenia otyłości co otworzy drogę do potencjalnej refundacji leku. Działania takie mogłoby w przyszłości obniżyć ilość zachorowań na cukrzycę. Specjaliści sugerują, że być może w przyszłości osoby z otyłością będą przyjmowały te leki przez całe życie tak jak w przypadku cukrzycy.  

Skuteczność i działania niepożądane analogów GLP-1

Analogi GLP-1 są skuteczne w monoterapii lub terapii skojarzonej cukrzycy. W leczeniu otyłości najskuteczniejsze są u pacjentów z wyższą nadwagą, ale z nieznanych przyczyn nie działają na około 20% populacji, dla której alternatywą w walce z otyłością pozostają operacje bariatryczne (klasyczne metody leczenia otyłości wykazują 5% skuteczność). Najczęstsze działania niepożądane leków opartych na agonistach GLP-1 to dolegliwości ze strony układu pokarmowego nudności i wymioty, biegunka czy ból brzucha. Stosunkowo często mogą występować zaparcia, odczyn w miejscu wkłucia, odwodnienie (kroplówka nawadniająca). Ciężkie reakcje anafilaktyczne lub zapalenie trzustki występują bardzo rzadko. Trwa dyskusja na temat wpływu GLP-1 na ryzyko rozwoju raka trzustki, aktualne metaanalizy wykluczają taką możliwość. 

Jakie leki zawierają analogi GLP-1

Semaglutyd (Ozempic, Rybelsus), dulaglutyd (Trulicyty), liraglutyd (Saxenda, Victoza). Preparaty do wstrzyknięć podskórnych wydają się być skuteczniejsze od tabletek. Tabletki przyjmuje się raz dziennie a zastrzyki w zależności od preparatu raz na tydzień lub raz dziennie. Wszystkie leki z tej grupy wydawane są na receptę. 

Analogi GLP-1 w leczeniu cukrzycy i otyłości

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Odchudzanie to niekiedy skomplikowany proces, który wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Regularne treningi czy starannie zaplanowana dieta mogą nie wystarczyć do zmniejszenia masy ciała u chorych z otyłością. W uproszczeniu – nadwaga lub otyłość wynikają z nadmiernej podaży kalorii w stosunku do zapotrzebowania organizmu (tzw. otyłość prosta, alimentacyjna). Istotne znaczenie w etiologii nadwagi ma styl życia, ale otyłość może wynikać z innych chorób organicznych np. związanych z układem endokrynnym (hormonalnym) lub genetycznych. Nieleczona otyłość może prowadzić do wielu poważnych powikłań – np.: miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze.  

Aktywność fizyczna i dieta w profilaktyce i leczeniu nadwagi

Przytłaczająca większość przypadków pucołowatej sylwetki może być zakwalifikowana jako otyłość prosta. Ten rodzaj nadwagi związany jest z “niezdrowym stylem życia” i dlatego może być ona zakwalifikowana jako choroba cywilizacyjna. Siedzący tryb życia, niska aktywność fizyczna i spożywanie wysoko przetworzonej żywności bogatej w cukry proste i tłuszcze nasycone prowadzą do nadwyżki kalorycznej i odkładania się tkanki tłuszczowej. Pandemia COVID-19 zwróciła uwagę opinii publicznej na problem otyłości alimentacyjnej u dzieci, którym ze względu na koronawirusa ograniczono możliwość opuszczania domu i aktywności fizycznej. Utrzymanie prawidłowej masy ciała u dzieci jest ważne, dlatego że otyłość w tej grupie wiekowej drastycznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia otyłości i innych chorób cywilizacyjnych w wieku dorosłym. Otyłość prowadzi do innych zaburzeń metabolicznych (np. cukrzyca, miażdżyca), pogarsza jakość i skraca oczekiwaną długość życia. 

Reasumując styl życia znajduje bezpośrednie przełożenie na zdrowie człowieka. Dobre nawyki żywieniowe, zrównoważona dieta, oparta na nieprzetworzonych składnikach oraz aktywność fizyczna zapobiegają otyłości, poprawiają jakość i wydłużają życie. 

Trening i dieta w odchudzaniu

Deficyt kaloryczny jest podstawowym orężem w walce z nadwagą i otyłością w najprostszych przypadkach. Dieta redukcyjna w połączeniu z treningiem stymulują redukcję tkanki tłuszczowej – poprawiają samopoczucie i zdrowie fizyczne. Dodatkowo np. gry zespołowe pozytywnie wpływają na rozwój intelektualny, fizyczny i socjalny u dzieci.

Jeżeli masz już “złe nawyki”, a pierwsze próby zmiany stylu życia i poprawy sylwetki nie przyniosły zadowalających efektów to możesz skorzystać z pomocy dietetyka i trenera. Ich kompetencje pozwolą Ci szybciej znaleźć odpowiednie rozwiązania, kontrolować postępy i zaoszczędzić czas. Catering dietetyczny to dodatkowa opcja dla zapracowanych – gotowe zbilansowane, regularne posiłki to kolejne oręże, z którego możesz skorzystać.

Dietetyk medyczny – zdrowe odchudzanie

Jeżeli masz już za sobą kilka prób odchudzania “na ślepo” to koniecznie skorzystaj z pomocy dietetyka medycznego, polecam – dietamed i dietetykmedyczny.pl. Konsultacja dietetyczna, badania krwi i analiza składu ciałą mogą wyjaśnić przycznę niepowodzeń i wybrać odpowiednie – “zdrowe” rozwiązania. Głodzenie się, diety eliminacyjne są “niezdrowe” i pomimo dużego wysiłku i wyrzeczeń mogą się okazać stratą czasu. 

Farmakologiczne leczenie otyłości – tabletki na odchudzanie

Saxenda, Mysimba, Victoza, Trulicity to niektóre leki stosowane w diabetologii i endokrynologii, które wspomagają redukcję tkanki tłuszczowej i kontrolę masy ciała poprzez wpływ między innymi na uczucie łaknienia i sytości. Uważa się, że iniekcje są skuteczniejsze od tabletek. Farmakologiczne leczenie otyłości wskazane jest dla osób stosujących dietę o obniżonej kaloryczności i zwiększoną aktywność fizyczną. Wymienione leki wydawane są na receptę i powinny być stosowane pod kontrolą lekarza bo mogą wykazywać działania niepożądane.

Psychoterapia i psychodietetyka w zaburzeniach odżywiania 

Zaburzenia odżywiania to szeroka grupa chorób, do której zaliczamy zarówno otyłość jak i anoreksję czy bulimię. Rola psychiki i emocji w leczeniu zaburzeń odżywiania jest nie do przecenienia. Dlatego wiele osób korzysta z pomocy psychologów, psychodietetyków, psychiatrów. Czasami reżim narzucany przez zbyt restyrykcyjne diety może się okazać nieskuteczny, powodować efekt jojo i w dłuższej perspektywie nasilać problem otyłości. Interdyscyplinarne podejście do odchudzania jest skuteczniejsze dlatego, że zaburzenia odżywiania są zagadnieniem z pogranicza psychologii, medycyny i dietetyki.

Operacja bariatryczna

Zmniejszenie żołądka to prawdopodobnie najskuteczniejsza metoda walki z otyłością. Jest wiele sposobów na zmniejszenie objętości żołądka – np. balon żołądkowy, regulowana opaska bariatryczna, resekcja części żołądka. Operacje bariatryczne są inwazyjne, dlatego stosuje się je wobec nieskuteczności pozostałych metod leczenia otyłości. Zmniejszenie objętości żołądka ma za zadanie regulować uczucie głodu i sytości, wymusić spadek podaży pokarmów i kalorii aby w rezultacie obniżyć masę ciała. Częstym powikłaniem po operacji bariatrycznej są wymioty – pacjent musi się nauczyć, że żołądek się zmniejszył i nie może przyjąć tyle pokarmu co przed zabiegiem.

Modelowanie sylwetki – zabiegi medycyny estetycznej 

Kosmetologia i medycyna estetyczna oferuje wiele metod modelowania sylwetki. Ich zaletą są szybkie, niekiedy natychmiastowe efekty, a wadą to że rezultat nie jest trwały. Jednym z przykładów jest endermologia czyli rodzaj masażu podciśnieniowego, który ma zmniejszać cellulit i pomagać w modelowaniu sylwetki. Za pomocą endermologii można również przeprowadzić drenaż / masaż limfatyczny. Lipoliza jest mniej inwazyjną formą liposukcji, w której zamiast odsysania tłuszczu rozpuszcza się go przy pomocy zastrzyków. Zaletą lipolizy jest możliwość stosowania jej np. w okolicach twarzy. Liposukcję przeprowadza się w znieczuleniu, pacjent jest obolały i musi zdjąć szwy. Metody opisane w tym akapicie działają miejscowo dlatego nie można ich uznać za sposoby na odchudzanie, które dotyczy redukcji tkanki tłuszczowej w całym organizmie.

Podsumowanie

Prawie każdemu zależy na posiadaniu zgrabnej sylwetki. Nadwaga może obniżać poczucie własnej wartości i prowadzić do rozwoju innych chorób. Istnieje wiele metod odchudzania – bo problem jest niezwykle zróżnicowany. Wybór metody odchudzania powinien zależeć od przyczyny i efektów jakie chce uzyskać pacjent.