mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Prawie każdy zmagał się kiedyś z uciążliwymi objawami kaca – dużym pragnieniem, mdłościami, bólem głowy i ogólnym osłabieniem. Jeszcze kilka lat temu z kacem radziliśmy sobie głównie domowymi sposobami, czyli  można powiedzieć, że czekaliśmy aż objawy same ustąpią. Później pojawiły się tabletki mające łagodzić objawy zespołu dnia poprzedniego. Aktualnie rosnącą popularnością cieszą się kroplówki poprawiajace samopoczucia po zakrapianej alkoholem imprezie. Pacjenci cenią kroplówki za szybkie działanie i bezkonkurencyjną skuteczność. 

Rekomendowanym przez mnie, sposobem na kaca jest umiarkowana konsumpcja alkoholu. Nie trzeba się upijać, wówczas nie ma kaca

Naturalne – domowe sposoby na kaca

Zmagając się z kacem, większość osób decyduje się na stosowanie domowych sposobów leczenia. Piją wtedy sok pomidorowy lub spożywają kwaśny lub tłusty posiłek, a przede wszystkim starają się po prostu odpocząć. Jednak najskuteczniejszym domowym sposobem na kaca jest po prostu czas.

Suplementy diety i leki na syndrom dnia poprzedniego

Po spożyciu zbyt dużej ilości alkoholu, picie dużej ilości wody może nie wystarczyć, by szybko uporać się z nieprzyjemnymi objawami. Zwykła woda mineralna nie jest bowiem zaopatrzona w wystarczające, przyjsfajalne i zbilansowanych ilości elektrolitów i nie zawiera cukrów oraz witamin. “Studencki” sposób na kociokwik to suplementy diety na kaca, które występują w formie kapsułek do połykania, a także proszków i tabletek do rozpuszczania w wodzie. Zadaniem tych środków jest zazwyczaj uzupełnianie elektrolitów. Ponadto tabletki na kaca dostarczają na przykład substancje antyoksydacyjne, takie jak wyciąg z opuncji figowej lub kwas bursztynowy, który występuje naturalnie w organizmie człowieka i wspiera działanie narządów wewnętrznych. Poza tym, takie preparaty na kaca często są wzbogacone o substancje wspomagające pracę wątroby, która odpowiada za detoksykację organizmu. Są to między innymi witaminy z grupy B (np. B1, B12), cynk i aminokwasy. Skuteczność większości suplementów diety na kaca jest proporcjonalna ich do ceny. Wiąże się to z tym, że przewód pokarmowy zazwyczaj nie jest w stanie szybko przyswajać wystarczających ilości pożądanych substancji. Stosowanie suplementów diety na kaca może być całkowicie nieskuteczne jeżeli doszło do podrażnienia śluzówki przewodu pokarmowego albo wystąpiły wymioty.

Jakich tabletek nie wolno brać na kaca?

Kac wiąże się często z silnym bólem głowy. Po zakrapianej imprezie z pewnością nie powinno się go leczyć za pomocą powszechnyh tabletek zawierających acetaminofen. Pamiętaj, że połączenie tej substancji z alkoholem może prowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby.

Sięgając po leki na kaca należy zwrócić uwagę nie tylko na ich skład. Pozostałości alkoholu w organizmie mogą również w niebezpieczny sposób reagować z lekami, które przyjmuje się na co dzień. Ostrożność powinny zachować osoby leczące się psychiatrycznie czy zażywające leki antydepresyjne. Kolejną grupą leków, których nie należy przyjmować, gdy alkohol jeszcze utrzymuje się we krwi, są leki na cukrzycę. Należy pamiętać również o tym, że z alkoholem nie powinno się łączyć  niektórych antybiotyków.

Kroplówka na kaca?

Być może zastanawiasz się, co zawiera i jak działa kroplówka na kaca, z której w ostatnim czasie coraz częściej korzystają pacjenci. W najprostszym wydaniu na kaca można podać kroplówkę nawadniającą, kroplówkę witaminową lub glukozę. Kroplówki na kaca szybko nawadniają, wyrównują gospodarkę wodno-elektrolitową i poprawiają ogólne samopoczucie. Kroplówka witaminowa dodatkowo uzupełnia witaminy wspomagające układ nerwowy, wątrobę itd. Ilość substancji podawanych podczas detoksu alkoholowego może być znacznie szersza, to  dlatego że osoby, które nadużywały alkoholu przez długi czas borykają się z cięższymi objawami zespołu abstynencyjnego.    

Dlaczego kroplówka jest taka skuteczna?

Suplementacja dożylna jest podawana od razu do krwiobiegu, dzięki czemu witaminy i substancje odżywcze omijają proces trawienia i niedoskonałe wchłanianie. Składniki roztworu kroplówki zostają od razu przetransportowane krwią do tkanek – działają natychmiast. Niewątpliwą zaletą kroplówek jest to, że nie da się ich zwymiotować, Tak przyspieszony i wydajny proces odżywiania organizmu sprawia, że często pacjent odczuwa poprawę samopoczucia już w trakcie zabiegu. Skuteczność terapii nie zawsze jest taka sama, bardzo zatrute osoby mogą potrzebować kilku dni terapii zanim wrócą do normalności.

Dlaczego kroplówki na kaca zyskują na popularności?

Kroplówka na kaca to metoda zaczerpnięta z ośrodków terapii uzależnień od alkoholu i SORów. Terapia dożylna jest skuteczną metodą leczenia w najtrudniejszych sytuacjach i sprawdza się również w lżejszych przypadkach. Kroplówki na kaca trafły do szerszego grona odbiorców poprzez pacjentów zamkniętych ośrodków, którzy szukali możliwości skorzystania z kroplówek bez konieczności hospitalizacji. Kroplówkę na telefon spopularyzowała również kultura masowa – z wlewów na kaca korzystają gwiazdy kina, telewizji oraz internetu a w ślad za nimi zwykli ludzie. Kroplówki na kaca są bardzo popularne w USA np – The Hangover Club, Hangover Heaven IV Hydration. Terapia dożylna w walce z kacem jest również dostępna nad Zatoką Gdańską np –  Sopocki drdrip.pl lub drwlew.pl, który działa na półwyspie helskim.

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Kac, delirka, delirium tremens, biała gorączka, majaczenie alkoholowe, zatrucie alkoholowe to nazwy alkoholowego zespołu odstawiennego/abstynencyjnego. Psychofizyczne objawy zatrucia pojawiają się po zmniejszeniu dawki spożywanego alkoholu (etanolu) a ich nasilenie zależy od czasu stosowania używki. Najłagodniejszą postacią zatrucia alkoholem jest kac po jednorazowym nadużyciu etanolu. Przewlekłe nadużywanie etanolu prowadzi do nadmiernego wyciszenia układu nerwowego, wówczas zmniejszenie dawki alkoholu wywołuje silne pobudzenie i ciężke objawy zatrucia alkoholowego – delirium. Dodatkowo alkoholizm prowadzi do rozwoju/ nasilenia innych zaburzeń psychicznych oraz trwałego uszczerbku na zdrowiu fizycznym w postaci np. nadciśnienia, marskości wątroby, zapalenia trzustki.

Zatrucie alkoholowe

Obraz kliniczny zatrucia alkoholowego jest bardzo różnorodny – zależy np. od wieku, indywidualnych predyspozycji, aktualnego stanu zdrowia, ilości i rodzaju spożytego alkoholu. Nasilenie objawów zespołu abstynencyjnego jest tym większe im dłuższy był czas jego nadużywania. Znaczenie ma również sposób stosowania alkoholu w przeszłości. Używanie i nadużywanie alkoholu jest głęboko zakorzenione w naszej kulturze. Dlatego zatrucie alkoholowe jest jednym z najpopularniejszych zatruć.

Kac

W przypadku osób, które jednorazowo nadużyły alkoholu zespół abstynencyjny nazywany jest kacem. Zazwyczaj ma on lekki lub umiarkowany przebieg i ustępuje samoistnie po około 24 godzinach. Najpopularniejsze objawy „zwykłego kaca” to zmęczenie, rozdrażnienie, ból głowy i wymioty. Kac najczęściej pojawia się, kiedy ustępuje stan upojenia alkoholowego, euforii spowodowanej przez psychoaktywne właściwości alkoholu. Większość objawów kaca związana jest z metabolizmem alkoholu, dlatego jego objawy znikają relatywnie szybko. Krótkofalowe nadużycie alkoholu prowadzi między innymi do akumulacji toksycznego aldehydu, zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i niedocukrzenia. W wątrobie etanol jest szybko metabolizowany do aldehydu octowego, który z kolei powoli przekształcany jest w kwas octowy. Ocet może być użyty, jako surowiec energetyczny, w procesie utleniania jest rozkładany do dwutlenku węgla i wody.

W domenie publicznej funkcjonuje wiele domowych sposobów na kaca. W aptekach dostępne są suplementy na kaca. Jednak najskuteczniejszym sposobem walki z zatruciem alkoholowym prawdopodobnie jest kroplówka na kaca, której nie można np. zwymiotować.

Co zrobić żeby nie mieć kaca

Delirka – ciężka postać alkoholowego zespołu abstynencyjnego

Delirka, biała gorączka, majaczenie alkoholowe to synonimy delirium tremens, czyli zespołu abstynencyjnego wywołanego przez długotrwałe nadużywanie alkoholu. Alkohol jest substancją psychoaktywną, wykazuje właściwości sedatywne – działa uspokajająco. Etanol wpływa wyciszająco na aktywność autonomicznego układu nerwowego, który unerwia narządy wewnętrzne i jest niezależny od woli. W organizmie etanol naśladuje neuroprzekaźnik – kwas gamma-aminomasłowy (GABA), który hamuje pobudzenie. Nagły spadek stężenia środka uspokajającego w postaci etanolu powoduje drastyczną zmianę w postaci gwałtownego wzrostu pobudzenia wegetatywnych funkcji układu nerwowego. Dlatego pacjenci, którzy nadużywali alkoholu przez długi czas doznają znacznie cięższych powikłań od „zwykłego kaca”. Objawy majaczenia alkoholowego najczęściej pojawiają się po 2 – 3 dniach od zaprzestania picia i mogą się utrzymywać przez około 7 do 10 dni. Pacjenci cierpiący na zespół zależności alkoholowej, którzy przerwali ciąg najczęściej cierpią na bezsenność, niepokój. W cięższych przypadkach mogą wystąpić u nich zaburzenia świadomości – urojenia, iluzje, omamy. Najcięższą postacią białej gorączki jest majaczenie drżenne – uogólnione napady drgawek (potocznie padaczka alkoholowa), które stanowią stan bezpośredniego zagrożenia życia. Podczas majaczenia alkoholowego nasileniu mogą ulegać objawy depresyjne i myśli samobójcze.

Objawy zatrucia alkoholowego

Poniżej przedstawiam różne objawy, które powoduje nadużywanie i zatrucie alkoholem. Ilościowe i jakościowe nasilenie objawów zależy od tolerancji na etanol. Ogólna zasada mówi, że im dłuższy był ciąg alkoholowy tym większe prawdopodobieństwo burzliwej delirki. Zwiększone ryzyko wystąpienia ciężkich powikłań występuje u wieloletnich alkoholików z chorobami współistniejącymi i epizodami delirki w przeszłości.

  • Nudności, wymioty, rozwolnienie.
  • Osłabienie koncentracji, apatia, rozdrażnienie, reakcje nieadekwatne, nadpobudliwość, agresja.
  • Ból głowy lub mięśni.
  • Przyśpieszona akcja serca (tachykardia), nadciśnienie tętnicze, zaburzenia glikemii.
  • Wzmożona potliwość, naprzemienne uderzenia gorąca i zimna, gorączka.
  • Zwiększona męczliwość, duszność.
  • Bezsenność, zaburzenia rytmu okołodobowego.
  • Niepokój, lęk.
  • Światło-, dźwiękowstręt.
  • Zaburzenia świadomości, iluzje, omamy, urojenia.
  • Drżenie mięśni, uogólniony napad toniczno-kloniczny.

Odtrucie alkoholowe – kroplówka na kaca

Najczęściej podczas odtrucia alkoholowego podawane są kroplówki, które szybko przywracają  równowagę wodno-elektrolitową. Sód, potas, magnez i wapń – wspomagają prawidłową pracę serca i mięśni oraz pomagają w utrzymaniu wody w ustroju. Dożylnie uzupełniane są również witaminy (np. tiamina czyli witamina B1) i podawane są leki przeciwwymiotne, hamujące produkcję kwasu solnego i uspokajające. Pacjenci mogą otrzymać również leki wspomagające funkcje wątroby (np. ornityna). Dokładny skład farmakoterapii dostosowywany jest do potrzeb pacjenta i jego postępów w powrocie do normalności. W warunkach domowych powinno się unikać niekontrolowanego stosowania benzodiazepin ze względu na ryzyko rozwoju uzależnienia krzyżowego. Czasami pacjenci doświadczający kaca wspomagają się standardowymi wlewami witaminowymi

Zatrucie alkoholowe a zdrowie fizyczne 

Alkohol i jego metabolizm działają szkodliwie na wszystkie tkanki w organizmie. Wymienię tylko niektóre schorzenia powodowane przez alkohol. Alkoholizm jest czynnikiem ryzyka marskości wątroby, zapalenia trzustki i wrzodów żołądka. Nadmierne spożycie alkoholu prowadzi również do rozwoju cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, neuropatii a nawet epilepsji. Prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań rośnie wraz z ilością spożywanego alkoholu.

Metabolizm alkoholu prowadzi do śmierci komórek wątroby odpowiedzialnych za ten proces. Wątroba potrafi się regenerować, ale ten proces nie jest doskonały. Podczas odbudowy w wątrobie tworzą się blizny, przez które organ ten traci sprężystość co z kolei pogarsza jego ukrwienie. Każda kolejna “runda” naprawcza może prowadzić do niedokrwienia zrazików i fragmentów wątroby. W konsekwencji ciągłych uszkodzeń i procesów naprawczych dochodzi do marskości wątroby.

Alkohol podrażnia śluzówkę żołądka, powodując przekrwienie i stan zapalny manifestujące się zgagą i bólem. Przewlekłe stosowanie alkoholu prowadzi do powstawania nadżerek, które następnie przekształcają się w trudno gojące wrzody żołądka. Choroba wrzodowa utrudnia odżywianie.

Alkoholizm jest przyczyną ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki. Etanol blokuje odpływ enzymów trawiennych, które powoli trawią samą trzustkę wywołując jej stan zapalny.

Powtarzające się ataki toniczno-kloniczne, mogą doprowadzić do utrwalenia się epilepsji wtórnej. Podobnie wszelkie urazy głowy, które zdarzają się osobom pod wpływem alkoholu mogą spowodować padaczkę pourazową.

Zatrucie alkoholowe a zdrowie psychiczne

Alkohol jest silnie uzależniającą substancją psychoaktywną. Etanol wywołuje euforię, działa uspokajająco. Dlatego niektórzy sięgają po szklankę w trudnych sytuacjach. „Zapijanie smutków” nie pomoże w rozwiązaniu problemów, ale może doprowadzić do uzależnienia. Psychotropowe właściwości alkoholu mogą nasilać symptomy istniejących zaburzeń psychicznych lub doprowadzić do rozwinięcia się nowych. Alkohol jest toksyczny dla układu nerwowego, jego wieloletnie nadużywanie może prowadzić do powstania fizycznych uszkodzeń tkanek mózgu i związanych z tym chorób psychicznych.

Znaczny odsetek chorych na zespół zależności alkoholowej (ZZA) cierpi z powodu współistniejących zaburzeń psychicznych. Uzależnienie od alkoholu w większości dotyczy mężczyzn, jednak obserwujemy rosnącą grupę kobiet borykających się z problemem alkoholowym. 

Depresja alkoholowa

Możemy wyróżnić alkoholową depresję pierwotną i wtórną. Częstsza jest depresja wtórna tzn. ta wywołana przez alkohol. Depresja alkoholowa polega na trwałym obniżeniu nastroju w połączeniu z nadmiernym spożywaniem alkoholu. 

depresja alkoholowa

Depresja alkoholowa Zespół Wernickego-Korsakowa (WKS)

Encefalopatia Wernickiego i zespół amnestyczny Korsakowa to dwie oddzielne jednostki chorobowe, które mogą wystąpić jednocześnie w następstwie wieloletniego nadużywania alkoholu. Bezpośrednią przyczyną tych schorzeń są uszkodzenia struktury mózgu ze względu na niedobór witaminy B1 i niedożywienie spowodowane przez długofalowe spożywanie alkoholu. Zespół Wernickiego-Korsakowa jest chorobą neuropsychiatryczną gdyż daje różnorodne objawy neurologiczne i psychiatryczne.

Inne zaburzenia psychiczne związane z alkoholizmem

  • Paranoja alkoholowa (zespół Otella).
  • Zespoły otępienne.
  • Halucynoza alkoholowa.
  • Zaburzenia osobowości i zachowania.

 

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Wszywka alkoholowa to tabletki, które zaszywa się pod skórą osoby uzależnionej od alkoholu. Substancją czynną implantów podskórnych jest disulfiram, lek dostępny również w formie tabletek doustnych. Implant działa przez około 8 miesięcy, a tradycyjne tabletki przez 24 godziny. Disulfiram zakłóca metabolizm alkoholu, w taki sposób, że połączenie obu substancji wywołuje objawy silnego kaca. Disulfiram służy do farmakologicznego wspomagania abstynencji u osób uzależnionych od alkoholu, które poddają się psychoterapii.

Synonim wszywki jest Esperal, który prawdopodobnie jest najpopularniejszym preparatem do implantacji.

Jak działa wszywka alkoholowa

Implant podskórny powoli, przez koło 8 miesięcy uwalnia substancję czynną do krwi pacjenta. Disulfram zakłóca biochemiczny szlak metabolizmu alkoholu, jest inhibitorem dehydrogenazy rozkładającej aldehyd octowy do kwasu octowego. Obecność disulfiramu prowadzi do nagromadzenia w organizmie toksycznego aldehydu octowego. Acetaldehyd wywołuje symptomy kaca. Poniżej przedstawiam objawy, których nasilenie zależy od dawki.

  • Zawroty głowy, nudności i wymioty.
  • Uczucie gorąca z zaczerwienie twarzy (tzw. reakcja disulfiramowa), potliwość.
  • Wahania ciśnienia tętniczego, kołatanie serca. Niewydolność krążeniowa, duszność, zawał serca.
  • Drgawki, utrata przytomności.

Świadomość zagrożenia powyższymi objawami po spożyciu alkoholu ma za zadanie zniechęcać do konsumpcji i pomagać w utrzymaniu abstynencji. Omawiany lek nie wpływa na wolę osoby uzależnionej i nie ma wpływu na chęć sięgnięcia po alkohol. Podstawowym sposobem walki z alkoholizmem jest psychoterapia, metody farmakologiczne są leczeniem wspomagającym.

Disulfiram to lek wspomagający abstynencję

Wszywka alkoholowa versus tabletki doustne

Przewagą wszywki alkoholowej nad tabletkami jest brak możliwości przerwania terapii. Implant wszyty pod skórę działa przez około 8 miesięcy, w tym czasie nie wolno spożywać alkoholu. Działanie tabletki doustnej utrzymuje się przez 24 godziny, po upływie tego czasu trzeba zażyć kolejną tabletkę. Przerwanie terapii opartej na tradycyjnych tabletkach jest, zatem prostsze. Z drugiej strony pacjent chory psychicznie może rozpocząć spożywanie alkoholu pomimo „zaszycia”, a wówczas nie uniknie objawów zatrucia. Reasumując osoba decydująca się na konsumpcję alkoholu pomimo implantacji wszywki antyalkoholowej naraża swoje zdrowie i życie. Dlatego przeciwskazaniem do wszywki alkoholowej jest próba samobójcza w wywiadzie medycznym.

Jaka jest skuteczność wszywki alkoholowej

Disulfiram nie jest lekiem na alkoholizm. Wszywka alkoholowa jest jedną z farmakologicznych metod wspomagających abstynencję u osób stosujących psychoterapię. Podstawowej pomocy w zakresie walki z każdym rodzajem uzależniania udzielają psychoterapeuci.

Jak przygotować się do wszywki alkoholowej

Osoba decydująca się na zabieg powinna być trzeźwa, nie wolo spożywać alkoholu na minimum 12 godzin przed planowaną implantacją. Przed zabiegiem warto jest odbyć odtrucie alkoholowe, które przyśpiesza regenerację organizmu. Ewentualne stosowanie benzodiazepin należy skonsultować z osobą wykonującą zabieg gdyż wszywka alkoholowa może wchodzić w interakcję z tą grupą leków.

Po zabiegu konieczne będzie zdjęcie szwów, które mogą zostać zdjęte przez pielęgniarkę w domu pacjenta. 

Przeciwskazania do implantacji wszywki antyalkoholowej

Ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leku w połączeniu z alkoholem przeciwskazaniem do wszywki alkoholowej jest nie tylko uczulenie na substancję czynną. Disulfiramu nie należy stosować również u osób:

  • pod wpływem alkoholu,
  • z obciążeniami układu sercowo-naczyniowego,
  • podejmujących próby samobójcze w przeszłości.

Kontrowersje wokół wszywki alkoholowej

Fakt, że po spożyciu alkoholu disulfiram wywołuje niebezpieczne dla zdrowia konsekwencje sprawiał, że lek ten nie jest dopuszczony do obrotu w wielu Państwach EU oraz USA.

Gdzie kupić wszywkę alkoholową

W Polsce produkty zawierające disulfiram dostępne są w aptekach i wydawane są na receptę. Samodzielne zastosownie wszywki antyalkoholowej jest niemożliwe – konieczna jest pomoc chirurga. Disulfiram może wchodzić w interakcje nie tylko z alkoholem, ale również z innymi lekami. Jak prawie każdy lek wszywka alkoholowa może też wykazywać działania niepożądane sam przez się. Dlatego leczenie należy prowadzić pod kontrolą lekarza. Disulfiram sprzedawany jest pod nazwami handlowymi Anticol (tabletki), Esperal lub Disulfiram WZF (wszywki).

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Alkoholicy, ich rodziny i przyjaciele szukają różnych metod na walkę z alkoholizmem. Niestety dotychczas nie wynaleziono leku, który pomógłby zwalczyć chęć sięgnięcia po alkohol przez osobę uzależnioną. Funkcjonuje wiele sposobów na walkę z alkoholizmem, niektóre jak np. mityczny zastrzyk antyalkoholowy są całkowitą bujdą. Inne jak np. wszycie implantu lub tabletki zawierające disulfiram mogą być stosowane pomocniczo w leczeniu alkoholizmu. Kroplówki i leki nasenne mają zastosowanie do łagodzenia kaca i objawów zespołu abstynencyjnego i nie zapobiegają odczuwaniu przymusu sięgnięcia po alkohol. Odtrucie alkoholowe może pomóc w powrocie do sił witalnych, ale tylko psychoterapia może skutecznie pomóc osobie uzależnionej w zachowaniu abstynencji. Środki farmakologiczne np. benzodiazepieny (BDZ) w leczeniu alkoholowego zespołu abstynencyjnego powinny być stosowane z dużą ostrożnością, aby uniknąć uzależniania krzyżowego.

Leczenie alkoholizmu jest procesem długotrwałym, dlatego w pierwszej kolejności trzeba zrobić wszystko, aby nie dopuścić do uzależnienia. Istnieje np. swoisty przymus społeczny spożywania alkoholu, który jest istotnym czynnikiem rozwoju uzależniania. Należy walczyć ze złymi wzorcami spożywania alkoholu promując kulturalne picie alkoholu, w którym nie chodzi o to żeby się upić.

Zastrzyk antyalkoholowy

Nie istnieje „cudowny zastrzyk antyalkoholowy”, przez który ustępuje ochota na alkohol. Farmakologiczne leczenie alkoholizmu może stanowić uzupełnienie psychoterapii. W polskich aptekach dostępnych jest 4 – 5 rodzajów tabletek, które mogą wspomagać abstynencję u pacjentów stosujących psychoterapię. Substancje to: Naltrekson, Akamprozat, Nalmefen, Disulfiram, Baklofen. W niektórych krajach są dostępne również zastrzyki zawierające Naltrekson.

Trwają również poszukiwania nowych substancji, które mogłoby wspomagać abstynencję. Wykazano np., że grzyby halucynogenne mogą zmniejszać ilość alkoholu spożywanego przez pacjentów na psychoterapii.

Zastrzyk antyalkoholowy to fake news

Wszywka alkoholowa

Wszywka antyalkoholowa to podskórny implant o przedłużonym uwalnianiu (działa przez około 8 miesięcy), zawiera disulfiram. Ten sam lek występuje pod postacią tabletek pod nazwą Anticol, które trzeba zażywać codziennie. Preparaty te nie zmniejszają chęci sięgnięcia po alkohol, ale pełnią funkcję „straszaka” przed działaniami niepożądanymi, które spowoduje równoczesne zastosowanie alkoholu. Disulfiram nasila akumulację aldehydu octowego, który jest toksycznym produktem przejściowym rozkładu alkoholu w organizmie. Aldehyd octowy wywołuje przede wszystkim zawroty głowy, nudności i wymioty a obawa przed wystąpieniem tych objawów ma powstrzymywać osoby uzależnione przed spożywaniem alkoholu. Przewagą tabletek do implantacji jest to, że po wszyciu nie można już zmienić zdania. Tabletki doustne wystarczy przestać stosować, aby uniknąć działania leku. Disulfiram może być stosowany, jako leczenie wspomagające uzależnienia od alkoholu.

Odtrucie alkoholowe

Detoks – kroplówki służą łagodzeniu objawów kaca i zespołu abstynencyjnego u pacjentów długotrwale nadużywających alkoholu. Wlewy dożylne przyspieszają regenerację organizmu i można je przyjmować w domu. U zdrowych osób objawy kaca najczęściej ustępują w przeciągu 24h. Organizm alkoholików może regenerować się dłużej, wówczas mogą oni stosować terapię dożylną przez klika dni. Alkoholicy są również narażeni na wystąpienie majaczenia alkoholowego niezależnie od przyjmowania kroplówek w trakcie zmniejszania dawki spożywanego alkoholu. Do odtrucia najlepiej przystąpić, gdy w organizmie nie ma już alkoholu.

Alkohol a benzodiazepiny – uzależnienie krzyżowe

Do najczęstszych objawów alkoholowego zespołu absencyjnego możemy zaliczyć niepokój, bezsenność i drgawki. Benzodiazepiny ze względu na swój sedatywny (nasenny) charakter stanowią grupę leków stosowanych do tłumienia tych symptomów. Leki benzodiazepinowe po prostu działają podobnie do alkoholu, dlatego w terapii odwykowej zastępuje się nimi alkohol zapobiegając w ten sposób nadmiernemu pobudzeniu alkoholików.  Ze względu na pokrewne – uspokajające działanie diazepamu i alkoholu, u alkoholika może rozwinąć się uzależnienie również od benzodiazepin (uzależnienie krzyżowe). W związku z powyższym stosowanie benzodiazepin powinno być ograniczone do minimum. W praktyce, niestety coraz częściej spotykamy pacjentów, którzy z ciągu alkoholowego przechodzą w ciąg diazepinowy.

Przeczytaj również – odtrucie alkoholowe w domu bez benzodiazepin.

Terapia uzależnień

Jedynym skutecznym sposobem leczenia alkoholizmu jest psychoterapia. Jej główną zaletą jest brak działań niepożądanych oraz skuteczność. Minusem psychoterapii jest praco- i czasochłonność, która zniechęcająca niektórych pacjentów. Niestety nie ma alternatywnej metody leczenia alkoholizmu a farmakologia ma znaczenie uzupełniające. Samodzielne wyleczenie się z alkoholizmu, bez pomocy specjalisty prawdopodobnie nie jest możliwe.

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Kac to szereg nieprzyjemnych objawów pojawiających się po spożyciu zbyt dużej ilości alkoholu. Najczęściej występuje dzień po zakrapianej imprezie i uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Na początek warto poznać odpowiedź na pytanie – jak powstaje kac?

Źródło tych dolegliwości leży w sposobie trawienia napoi wysokoprocentowych w organizmie. Alkohol rozkładany jest w wątrobie na aldehyd octowy i ocet. Szczególnie pierwszy z nich wykazuje toksyczne działanie na organizm, wywołując bóle głowy i wymioty. Poza tym, zwiększone wydalanie moczu powoduje nagłe zmiany w gospodarce wodno-elektrolitowej wpływając na odwodnienie. Alkohol może również wywołać niedocukrzenie. Dlatego dzień po imprezie odczuwamy obniżenie samopoczucia i koncentracji, zmęczenie, migrenę, wzmożone pragnienie czy kołatanie serca. Niektórych mogą dotknąć również dolegliwości gastryczne – ból brzucha, wymioty, biegunka.

Poniżej zastanowimy się czy można uniknąć kaca oraz jak skutecznie z nim walczyć, gdy już się pojawi. Przedstawię znane mi tradycyjne, domowe sposoby łagodzenia kaca. Opiszę leki i suplementy dostępne w aptece. Na koniec napiszę jak profesjonalnie łagodzę kaca za pomocą kroplówek.

Jak nie mieć kaca

Żeby uniknąć kaca nie trzeba całkowicie rezygnować z konsumpcji alkoholu. Najzdrowiej jest bawić się bez alkoholu, ale jeżeli tak się nie da np. ze względów kulturowych to należy go spożywać w sposób rozsądny – umiarkowany. Picie kolejnej szklanki „na siłę” nie powoduje, że mamy jeszcze lepsze samopoczucie – wręcz przeciwnie narażamy się tylko na cięższego kaca. Zalecam, aby podczas spotkań towarzyskich konsumować dwa koktajle bezalkoholowe na każdy jeden spożyty napój z alkoholem. Dobrym rozwiązaniem jest również równoległe picie drinka i wody – wiele knajp podaje kranówkę za darmo. W ten sposób cały czas mamy, co pić (nie pijemy na wyścigi), zabawa jest fajna, a zdrowy organizm może sobie poradzić z metabolizowaniem alkoholu bez ryzyka przedawkowania. W niektórych kręgach utarło się przekonanie, że spożywanie obfitych posiłków wspólnie z alkoholem zapobiega powstawaniu kaca. Nie jest to zupełnie prawdą – wypełnienie żołądka treścią pokarmową zwyczajnie spowalnia wchłaniane alkoholu. Przejadanie się, tłustym ciężkostrawnym jedzeniem może wywołać więcej szkody niż pożytku. Kacowi nie zapobiegnie a spowoduje niestrawność (dyspepsję), objawiającą się np. bólem brzucha, nudnościami i wymiotami, rozwolnieniem.

Nadużywanie alkoholu może doprowadzić do rozwoju uzależnia – dlatego zalecamy abstynencję. Kac, z którym borykają się alkoholicy jest bardzo silny, nazywa się go majaczeniem alkoholowym.

Jak długo trwa zatrucie alkoholowe

Najczęściej kac pojawia się kilka godzin po spożyciu alkoholu i ustępuje samoistnie w ciągu około 24 godzin. Zdarza się jednak, że objawy mogą wystąpić później i utrzymywać się przez kilka dni. Nasilenie objawów, zależy od wielu czynników – ogólny stan zdrowia, rodzaj i czas spożywania alkoholu. Zazwyczaj kobiety wykazują się gorszą tolerancją na alkohol niż mężczyźni.

Domowe sposoby na kaca

Istnieje wiele „domowych sposobów” na kaca, wszystkie sprowadzają się do spożywania dużej ilości płynów bogatych w elektrolity. Sposoby te okażą się całkowicie nieskuteczne, jeżeli u pacjenta występują wymioty. Wydajność wchłaniania soli mineralnych, wody, glukozy przez podrażnioną alkoholem śluzówkę żołądka może się okazać niewystarczająca dla szybkiej regeneracji organizmu. Na kaca nie polecam kwaśnych zup i zakwasów, bo u osób nadużywających alkoholu występuje nadkwasota. Reasumując – czas leczy kaca skuteczniej niż domowe sposoby. Nieprzemyślane „leczenie” może nasilić objawy zatrucia alkoholowego i wydłużyć rekonwalescencję.

Tabletki na zatrucie alkoholowe

Najczęściej leki i suplementy na kaca dostępne bez recepty zawierają elektrolity, witaminę C, glukozę. Poza tym, w składzie preparatów doszukać się można na przykład kwasu bursztynowego.

Po zakrapianym spotkaniu popularne jest zażywanie środków przeciwbólowych z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). W przypadku kaca ograniczałbym, jednak stosowanie NLPZów żeby nie doprowadzić do niechcianych powikłań. Z pewnością unikałabym produktów z acetaminofenem, który w większych dawkach podobnie do alkoholu jest szkodliwy dla wątroby (hepatotoksyczny). Innym przykładem substancji przeciwbólowej, która podobnie do alkoholu działa drażniąco na układ pokarmowy jest ketoprofen. Nigdy nie stosuję kwasu acetosalicylowego, jako lek przeciwbólowy, bo głównym działem tej substancji jest rozrzedzanie krwi. Ma to szczególne znaczenie podczas kaca, bo alkohol również rozrzedza krew. Prawdopodobieństwo wystąpienia działań nieporządnych, rośnie wraz z nagromadzeniem czynników ryzyka.

Skuteczność leków i suplementów na kaca przyjmowanych drogą pokarmową zależy w dużej mierze od sprawności układu pokarmowego, którego funkcję upośledza alkohol.

Jak działa kroplówka na kaca?

Najskuteczniejszą znaną mi metodą walki z kacem są kroplówki na kaca i odtrucie alkoholowe. Niestety nawet one nie zawsze natychmiast znoszą wszystkie objawy zatrucia do zera. U pacjentów uzależnionych od alkoholu i mocno nadwyrężonych jego konsumpcją łagodzenie kaca zazwyczaj trwa kilka dni. Wlew dożylny nie obciąża układu pokarmowego, a wszystkie podawane w nim substancje są natychmiast rozprowadzane po całym o organizmie. Kroplówka błyskawicznie nawadnia, pozwala przyjąć leki przeciwwymiotne bez ryzyka ich zwymiotowania. Elektrolity zawarte w kroplówce nie podlegają selektywnemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego – natychmiast trafiają do tkanek i np. regulują drżenie mięśni lub kołatanie serca. W niektórych przypadkach pacjenci czują poprawę samopoczucia już w trakcie podawania kroplówki.

Jeżeli przytrafił Ci się kac, możesz połączyć przyjemne z pożytecznym i na kaca zamówić kroplówkę witaminową.

kroplówka witaminowa

mgr pielęgniarstwa Agnieszka Staniszewska

Odtrucie alkoholowe to proces, podczas którego osoba, pozostająca w stanie upojenia alkoholowego przez dłuższy czas powoli wraca do normalnego życia. Detox alkoholowy dotyczy głównie pacjentów uzależnionych od alkoholu – alkoholików. Zmniejszenie dawki spożywanych trunków przez osoby przerywające ciąg alkoholowy wywołuje dolegliwości natury fizycznej i psychicznej – np. kac, majaczenie alkoholowe. Zadaniem kroplówek podawanych w trakcie odtrucia alkoholowego jest ułatwienie przerwania ciągu i łagodzenie stresu, na który narażony jest pacjent oraz zapobieganie ciężkim powikłaniom – np. udar, zawał serca, padaczka, marskość wątroby, zapalenie trzustki.

Odtrucie alkoholowe nie jest metodą leczenia alkoholizmu. Substancje farmakologiczne stosowane podczas detoxu mają łagodzić objawy zespołu abstynencyjnego (np. uspokajające działanie benzodiazepin “zastępuje” etanol przez co objawy odstawienia mogą być łatwiejsze do zniesienia). Do leczenia zespołu zależności alkoholowej (ZZA) służy psychoterapia i ewentualnie leki wspomagające abstynencję – np. wszywka alkoholowa.

Leki nasenne podczas odtrucia alkoholowego

Etanol działa hamująco na ośrodkowy układ nerwowy – powoduje uspokojenie, a w dużych ilościach nawet uśpienie. Zmniejszenie dawki zażywanego etanolu przez osobę uzależnioną, wychodzącą z ciągu alkoholowego może doprowadzić do gwałtownego pobudzenia czynności jej układu nerwowego. Dlatego jednym z najczęstszych objawów alkoholowego zespołu abstynencyjnego jest niepokój, pobudzenie psychoruchowe i bezsenność. Wymienione symptomy można łagodzić np. za pomocą leków nasennych, ale tylko jeżeli jest to bezwzględnie konieczne. Zbyt liberalne podejście do stosowania leków nasennych może wywołać więcej szkody niż korzyści w  długofalowej perspektywie czasowej.

Powrót do normalności po ciągu alkoholowym może potrwać kilka dni i odbywa się przy udziale osoby przerywającej ciąg – tzn. nie da się całkowicie uniknąć kaca – trzeba się z nim zmierzyć. Część alkoholików oczekuje, że po kroplówce prześpi kaca i obudzi się jak będzie „po wszystkim”. Nadużywanie nasennych farmaceutyków może być jednak niebezpieczne. Niektórzy alkoholicy „początkujący” z tabletkami uspokajającymi popadają głębiej w alkoholizm przez leki nasenne. Początkowo tabletki nasenne pomagają im przespać kaca. Niestety po pewnym czasie okazuje się, że terapeutyczne dawki tych leków stają się niewystarczające a pacjent cierpiący na zespół zależności alkoholowej staje się również uzależniony od leków. Wówczas kac, który wcześniej był trudny do zniesienia staje się jeszcze gorszy. Odrębną kwestią są działania uboczne leków nasennych jak – osłabienie koncentracji, zaburzenia równowagi i funkcji oddechowych. Przepisując leki uspokajające osobom uzależnionym trzeba mieć na uwadze, że pewna grupa pacjentów może łączyć te substancje z alkoholem.

Detox nie leczy uzależnienia, to że alkoholik przestał na chwilę pić nie oznacza, że poradził sobie z uzależnieniem. Jedynym sposobem dającym szansę na pokonanie uzależnienia jest psychoterapia, która może nauczyć alkoholika jak żyć w trzeźwości z uzależnieniem. Długofalowo żaden medykament nie rozwiąże problemu alkoholika, który może rozwiązać tylko on sam. Paradoksalnie alkoholikom ciężko jest zrozumieć, że wybierając trzeźwość wybierają siebie. Pozostając pod wpływem alkoholu rezygnują z życia. Terapeuci twierdzą, że ten nałóg to powolne samobójstwo. Alkoholicy nadużywający leków uspokajających wykonują unik – oszukują siebie i otoczenie, że się leczą.

Benzodiazepiny

Potocznie nazywane bezno. To grupa leków psychotropowych o działaniu przeciwdrgawkowym, przeciwlękowym, nasennym i zmniejszającym napięcie mięśniowe. Przykładowe preparaty z tej kategorii to diazepam (Relanium, Valium), klonazepam, alprazolam (np. Xanax), estazolam, midazolam (Dormicum), kwetiapina (Ketrel). Znajdują one zastosowanie w neurologii i psychiatrii do leczenia padaczek i drgawek, stanów lękowych, bezsenności, schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej oraz w terapii odwykowej do łagodzenia ostrych objawów zespołu abstynencyjnego.

Diazepiny potęgują działanie alkoholu a w większych dawkach wykazują działanie narkotyczne. Mogą wchodzić w reakcje z innymi farmaceutykami, są niebezpieczne w połączeniu z silnymi lekami przeciwbólowymi.

Nadużywanie benzodiazepin

W praktyce, część alkoholików korzysta z pomocy kilku niezależnych lekarzy jednocześnie w celu wyłudzenia leków psychotropowych, od których się uzależniają. Co gorsza niektórzy chorzy zażywają pigułki nasenne jednocześnie z alkoholem. Dlatego podawanie substancji uspokajających podczas odtrucia alkoholowego w domu bezpieczniej jest ograniczyć do absolutnego minimum. Pacjentów dotkniętych zespołem zależności alkoholowej, którzy bezwzględnie wymagają stosowania diazepin lepiej jest kierować na leczenie zamknięte. Podczas pobytu w szpitalu można kontrolować dawkę przyjmowanych leków i funkcje życiowe pacjenta.

Najprawdopodobniej w przyszłości częstość stosowania „farmakologicznych uspokajaczy” u osób z zespołem zależności alkoholowej poza zespołem abstynencyjnym zostanie ograniczona na korzyść psychoterapii. Pacjentom pozwoli to na uzyskanie długofalowych korzyści terapeutycznych.

Alternatywa dla benzodiazepin?

Niebenzodiazepiny to inna grupa leków wspomagających zasypianie, która powstała z myślą o redukcji skutków ubocznych benzodiazepin. W praktyce okazało się jednak, że działanie obu grup jest podobne, a główna różnica polega na innej budowie chemicznej. Przykładowe związki to np. zolpidem (Stilnox), zopiklon (Imovane).

Padaczka alkoholowa

Alkoholicy przerywający ciąg często obawiają się wystąpienia padaczki alkoholowej – duże napady pierwotnie. Odczuwają również niepokój interpretując każde drżenie, jako zwiastun nadchodzącego napadu. Czasami drżączka ma charakter tężyczkowy i wynika z zaburzeń elektrolitowych spowodowanych nadmierną konsumpcją alkoholu. Pacjenci, u których w przeszłości wystąpił napad padaczkowy powinni stosować odpowiednie leczenie pod kontrolą neurologa oraz kategorycznie unikać alkoholu (leczenie padaczkowe wymaga abstynencji). Powtarzające się napady padaczki alkoholowej mogą doprowadzić do rozwoju padaczki utrwalonej (epilepsja) szczególnie jeżeli występują dodatkowe czynniki ryzyka jak np. urazy głowy, o które jest nietrudno pod wpływem alkoholu.

Odtrucie alkoholowe w domu

Odtrucie alkoholowe w domu obejmuje leczenie farmakologiczne drogą dożylną (kroplówka, kroplówka na kaca) i pokarmową (tabletki). Łagodzenie objawów zatrucia alkoholem albo zespołu abstynencyjnego może wymagać od jednej do kilku wizyt. Detox w domu to wygoda i oszczędność czasu, ale terapia w tej formie nie jest przeznaczona dla każdego. Z terapii zamkniętej powinni skorzystć alkoholicy wymagający dożylnego stosowania benzodiazepin oraz leków przeciw psychotycznych (np. haloperidol). Odtrucie alkoholowe nie leczy choroby podstawowej, którą jest zespół zależności alkoholowej.